Omtzigt wil premier worden van kabinet met ‘experts’, zonder ‘dichtgetimmerd regeerakkoord’ (2024)

Israël voert aanvallen op Iraanse doelen in Syrië op

Israël voert zijn luchtaanvallen op Iraanse doelen in Syrië op. Dat meldt persbureau Reuters op basis van zes ingewijde bronnen, onder wie iemand van de Syrische militaire inlichtingendienst. Het zou gaan om vrachtwagens, infrastructuur en mensen die betrokken zijn bij het leveren van Iraanse wapens aan regionale bondgenoten. Hoewel Israël ook voor de oorlog met Hamas aan Iran gelieerde doelen in Syrië aanviel, zouden de aanvallen nu vaker voorkomen en dodelijker zijn.

Ook gebieden in Syrië waar de Libanese militante groep Hezbollah actief is worden aangevallen. Drie van de bronnen die Reuters sprak, zeiden dat het erop lijkt alsof Israël „niet langer voorzichtig” is met het aanvallen van Hezbollah-doelen. In de afgelopen drie maanden zijn negentien leden van Hezbollah om het leven gekomen in Syrië, aldus Reuters. Volgens het persbureau is dat meer dan twee keer zoveel als in de rest van 2023.

Het Israëlische leger heeft niet gereageerd tegenover Reuters.

Dit blog is gesloten

We sluiten dit blog af. Lees verder in ons nieuwe blog over de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen.

Verkiezingsuitzending NOS Jeugdjournaal: kritische kindervragen, een bonte bal en het torentje van blokken

Een bloedfanatieke Dilan Yesilgöz (VVD), een ijverige Henri Bontenbal (CDA) en een glimlachende Geert Wilders (PVV). Tijdens de Jeugdjournaal Verkiezingsuitzending van zondag deden de lijsttrekkers van zes grote partijen in de peilingen er alles aan om zich van hun eerlijke kant te laten zien én probeerden ze de taal van kinderen te spreken.

Om de kinderen wat beter kennis te laten maken met de lijsttrekkers, begon de uitzending met een kennismakingsspel. Wie de ‘bonte bal’ ving, mocht iets over zichzelf vertellen. CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal was als eerste aan de beurt. Voor veel kinderen was hij nog een nieuw gezicht.

Wilders, onder de kinderen de meest bekende politicus van het gezelschap, liet zich van zijn diervriendelijke kant zien door te vertellen over zijn katten Snoetje en Pluisje. Ook vertelde hij de Donald Duck graag te lezen en het liefst een ouderwets Hollandse gehaktbal te eten. Yesilgöz daagde hem uit voor een wedstrijd Mario Kart, toen hij toegaf graag op de Nintendo DS te spelen.

Na de introductieronde was het voor de kinderen tijd voor kritische vragen. „Heeft u een idee hoe we de oorlog tussen Israël en Hamas kunnen oplossen?”, wilde een jongen weten. Yesilgöz sprak over de opa’s, oma’s en kinderen die in de oorlog om zijn gekomen. Israël had volgens haar het recht op zelfverdediging, maar Nederland moet Israël wel scherp aanspreken om zich aan de regels te houden. PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans benadrukte dat Israël onmiddellijk moet stoppen met de bombardementen.

Torentje van blokken
BBB-leider Caroline van der Plas gaf eerlijk toe wat ze moeilijk vindt: rekenen. „Gelukkig heeft ze nu mensen die haar daarmee helpen”, vertelde ze aan een meisje, dat zelf ook weleens moeite heeft met cijfers. „Het is belangrijk om daar eerlijk over te zijn”, zei Van der Plas.

Zittend achter zes schooltafeltjes lichtten de lijsttrekkers vervolgens hun onderwijsplannen toe. Als het aan Van der Plas lag, krijgen basisschoolleerlingen een eigen moestuin, om te leren hoe gezonde producten ontstaan. Want: „Voedsel komt niet uit een potje”. Yesilgöz en Wilders vonden dat leraren meer tijd aan rekenen en taal moeten besteden in de les. Timmermans en D66-lijsttrekker Rob Jetten benadrukten het belang van kunst en sport, zeker als „papa en mama die lessen niet buiten school kunnen betalen”.

In het finalespel moesten de lijsttrekkers laten zien hoe goed ze samen kunnen bouwen. Bontenbal wist eigenhandig het torentje uit blokken op te stapelen, terwijl zijn teamleden Yesilgöz en Wilders om hem heen dansten. Het andere team had meer moeite met de opdracht. Jetten kon er wel om lachen: „De verbouwing van het Binnenhof loopt een beetje vertraging op”.

Omtzigt wil premier worden van kabinet met ‘experts’, zonder ‘dichtgetimmerd regeerakkoord’

NSC-leider Pieter Omtzigt zou premier willen worden, mits er een kabinet komt met „een aantal experts” en zijn partij de grootste wordt. Dat zei hij zondag in talkshow Buitenhof. Eerder zei Omtzigt altijd dat hij „een stellige voorkeur” heeft om in de Tweede Kamer te blijven zitten, en dat hij mogelijk pas na de verkiezingen zou beslissen over het premierschap.

Die voorkeur voor de Tweede Kamer heeft Omtzigt nog steeds, vertelde hij bij Buitenhof. Maar ook zei hij: „Zou het lukken om een regering te hebben met vakministers die op afstand staat van de Kamer, die niet een dichtgetimmerd regeerakkoord heeft, dat gecontroleerd kan worden. Dan kun je die hervormingen ook vormgeven vanuit het kabinet. Dan zou ik daar ook kunnen zitten.”

Omtzigts voorkeur voor een kabinet van experts komt naar eigen zeggen voort uit gedrag van sommige ministers van de afgelopen jaren. „Je hebt ministers gezien die op het laatst totaal afstand nemen van hun beleid, terwijl de oppositie al zei: dit klopt niet.” Als voorbeeld gaf hij daarbij het stikstofbeleid van demissionair minister van Landbouw Piet Adema, die bekritiseerd werd door sommige partijen in de Tweede Kamer. Later zei Adema dat zijn beleid „niet werkbaar” was. In plaats daarvan wil Omtzigt ministers die „stevig in hun schoenen staan”.

Als voorbeelden van vakministers noemt Omtzigt „een goede econoom op financiën, iemand met buitenlandervaring op buitenland, die daar dus ook gewoon verstand van hebben”. Gebonden aan een partij hoeven ze volgens Omtzigt niet te zijn, al is het „wenselijk dat een aantal een relatie heeft met die politieke partij”.

VVD-leider Yesilgöz sluit PVV niet uit, maar ‘ziet niet’ hoe samen regeren kan

VVD-leider Dilan Yesilgöz wil naar eigen zeggen geen kiezers uitsluiten, maar ziet „op dit moment” niet hoe haar partij met de PVV kan regeren. Dat zei ze zondagochtend bij talkshow WNL op Zondag. Gevraagd naar of ze in een coalitie wil met Geert Wilders’ partij, antwoordde Yesilgöz: „De verschillen zijn levensgroot. Ik zie niet hoe dat kan op dit moment.”

Eerder deze week leek Wilders bereid tot concessies. Bij actualiteitenprogramma Nieuwsuur zei hij dat zijn anti-islamagenda in een nieuw kabinet geen hoofdrol hoeft te spelen, mocht de PVV meeregeren. Daarover zei Yesilgöz bij WNL: „Deze week heeft hij een constructief weekje. Zijn toon is aangepast, alle standpunten gaan in de prullenbak. Ik weet niet hoe geloofwaardig dat is, ik neem aan dat ze er weer uitkomen.”

Met name de houding van de PVV ten opzichte van Rusland - de PVV is tegen sancties en Nederlandse militaire steun aan Oekraïne -, de islam en een Nexit zitten Yesilgöz dwars: dat zijn volgens haar dingen „die dit land kapot zouden maken”. Dat zei ze ook over de plannen van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans, die „het land kapot belast”.

Negen partijen onderschrijven Regenboog Stembusakkoord, NSC en BBB niet

Negen politieke partijen steunen opnieuw het Regenboog Stembusakkoord van belangenorganisatie COC, waarmee ze zich beloven in te zetten voor een reeks maatregelen op lhbti-gebied. Dat heeft het COC zaterdag bekendgemaakt. Het is de vierde keer sinds 2012 dat zo’n akkoord wordt gesloten.

Net als de vorige keer hebben VVD, GroenLinks-PvdA, D66, CDA, PvdD, SP, Volt en BIJ1 het akkoord ondertekend, en ook 50Plus steunt het. Maar Nieuw Sociaal Contract en BBB hebben het COC laten weten niet mee te willen tekenen, terwijl zij volgens de laatste peiling samen goed zijn voor 35 zetels. Daardoor dreigt het nieuwste akkoord minder slagkracht te krijgen. De ondertekenaars peilen nu op zo’n tachtig zetels, voorheen rond de honderd.

Veel nieuwe maatregelen staan er niet in. Hoewel het vorige regeerakkoord expliciet verwees naar het regenboogakkoord, is in de korte kabinetsperiode lang niet alles uitgevoerd. De partijen beloven onder meer opnieuw discriminatie aan te pakken, een verbod op ‘hom*ogenezing’, een wettelijk transitieverlof, een toegankelijke manier om een ‘X’ in het paspoort te krijgen, en een verbod op niet-vrijwillige behandelingen bij intersekse kinderen die niet medisch noodzakelijk zijn.

Geslachtsvermelding
Anders dan in het vorige akkoord staat nu expliciet dat de partijen voor het vereenvoudigen van het wijzigen van de officiële geslachtsvermelding zijn. Iemand hoeft dan niet meer langs een deskundige. Geen van de partijen heeft „principiële of morele” bezwaren tegen het voorliggende wetsvoorstel hiervoor, alleen houden het CDA en de VVD, net als tijdens de behandeling van deze ‘Transgenderwet’ in 2022, een slag om de arm. Ook gaan de partijen zich inzetten voor een wettelijke verduidelijking dat discriminatie van de hele lhbti-gemeenschap verboden en strafbaar is.

Verder zijn er alleen nieuwe details: zo beloven de partijen schoolinitiatieven als de GSA en Paarse Vrijdag financieel te blijven steunen, en willen ze veertig discriminatierechercheurs in plaats van de huidige vier. Ook staat in het akkoord dat er een veiligere opvang moet komen voor lhbti-asielzoekers.

VVD
Vergeleken met 2021 is de VVD op enkele gebieden juist teruggekrabbeld. Zo onderschrijft de partij niet meer een deel van het akkoord dat pleit voor „een einde aan het afwijzen van lhbti-asielzoekers op basis van ondeugdelijke stereotypen”, in tegenstelling tot andere partijen. De manier waarop asielzoekers voor een verblijfsvergunning moeten bewijzen dat ze hom*o, bi of transgender zijn en daarom zijn gevlucht, zou nog te vaak volgens westerse maatstaven gaan. Zo zouden ze nog steeds moeten aantonen dat ze een ‘bewustwordingsproces’ hebben doorgemaakt.

De VVD belooft nu ook minder op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Waar andere partijen willen dat lhbti-personen „topprioriteit” blijven op dat gebied, wil VVD dat alleen op mensenrechtengebied. De partij wil het hele ontwikkelingssamenwerkingsbudget schrappen en alleen nog noodhulp beschikbaar stellen.

Voormalig beoogd lijsttrekker 50Plus begint nieuwe partij voor ouderen

De voormalig beoogd lijsttrekker van ouderenpartij 50Plus Ellen Verkoelen heeft vrijdag haar lidmaatschap van 50PLUS opgezegd, en is een nieuwe partij begonnen, de Jongere Ouderen Unie (JOU). De 66-jarige politica blijft raadslid van Rotterdam en statenlid van Zuid-Holland.

Tot 16 oktober was Verkoelen in de veronderstelling dat zij lijsttrekker zou worden voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. Ze was daartoe gekozen door de selectiecommissie. Bovendien was haar concurrent Gerard van Hooft twee weken daarvoor door de politie afgevoerd uit de algemene ledenvergadering in congrescentrum De Reehorst in Ede. Van Hooft was toch gekomen, terwijl hij daarvoor was geroyeerd door het hoofdbestuur en dus niet welkom was. Na een ruzie in de zaal werd hij „met lichte dwang” meegenomen, aldus een politiewoordvoerder.

Die gebeurtenis verhinderde niet dat Van Hooft twee weken later Verkoelen versloeg in de verkiezing voor het lijsttrekkerschap, met zes stemmen verschil. In een persbericht laat Verkoelen weten dat het bij de landelijke top van 50plus alleen maar draait om wie de baantjes krijgt. „Met ruzie en achterklap tot gevolg”, schrijft zij in het bericht. „Bij elke verkiezing steekt dit gedrag de kop weer op. Dan likken zwakke broeders met een grote waffel zich in bij grondlegger Jan Nagel die van verdeel en heers houdt.”

De Jongere Ouderen Unie will geen one issue-partij zijn, maar zich bemoeien met „woonruimte, inkomsten, zorg, vervoer, en recreatie.”

PvdD-leider Ouwehand wil meeregeren, maar geen compromissen sluiten over natuur en klimaat

Esther Ouwehand, leider van de Partij voor de Dieren, wil graag meedoen aan een „groene coalitie”, zei ze vrijdagochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Maar niet als dat gelijkstaat aan „het loslaten van natuur- en klimaateisen die we gewoon moeten halen”. Ze zegt andere partijen te willen „helpen” zich aan die verplichtingen te houden.

„De basis is natuurlijk dat je de rechtsstaat respecteert”, aldus Ouwehand. Dat begrip trekt ze breder dan andere partijen: „De rechten van burgers, de rechten van natuur en de afspraken voor klimaat.” Ouwehand noemt dat het „instapniveau” waarop elke partij „grote stappen moet durven maken”.

Zoals vaker kreeg Ouwehand vragen over de conflicten die afgelopen maanden in haar partij woedden. En zoals vaker antwoordde ze dat het gaat om hobbels die horen bij een groeiende partij. “Ik denk dat alle politieke partijen een turbulente start kennen.” Uw partij bestaat al twintig jaar, wierp NOS-presentator Astrid Kersseboom tegen. Ouwehand: “En daar hoort ontwikkeling bij. Voor een deel ging dat goed en voor een deel was er meer nodig.”

Boswijk (CDA) na kritiek bij Midden-Oosten-debat: ik heb ook pijn om kinderen in Gaza

CDA-Kamerlid Derk Boswijk is donderdag bij een verkiezingsdebat in Nieuwspoort over het Midden-Oosten onder vuur gekomen omdat hij weigerde Israël te veroordelen voor oorlogsmisdaden in Gaza. Boswijk zei dat politici „terughoudend” moeten zijn in het nu al te zeggen of de Israëlische acties in Gaza oorlogsmisdaden zijn. „Wij hebben als politici de taak om de rust te bewaren, en naar het internationaal recht te kijken. Dat er heel veel burgerslachtoffers vallen betekent niet meteen dat het oorlogsmisdaden zijn.”

De opmerkingen leidden tot gejoel in de zaal, waar veel sympathisanten van de Palestijnse zaak zaten. „Er worden kinderen vermoord”, riep een van de aanwezigen herhaaldelijk. Een geëmotioneerde Boswijk zei daarop dat hij „het beeld wil rechtzetten dat ik niet om Palestijnse kinderen geef. Mijn hart huilt iedere dag bij de beelden uit Gaza, ik heb ook kinderen.” Het debat in Nieuwspoort was georganiseerd door de organisaties Amnesty, Oxfam Novib, The Rights Forum, Save the Children en Pax. Vooraf hielden pro-Palestina-betogers een sit-in, waar ze “Ceasefire now” scandeerden en de namen toonden van Palestijnse slachtoffers van de oorlog in Gaza.

De militaire samenwerking met Israël kwam bij het debat ook ter sprake, onder meer naar aanleiding van het nieuws van NRC vorige week dat Nederland doorgaat met het leveren van F-35-reserveonderdelen tijdens de Gaza-oorlog. Een aantal deelnemende partijen, waaronder de SP, Volt en D66, vindt dat Nederland deze leveringen vanwege mogelijke oorlogsmisdaden moet stoppen. Nederland maakt zich „medeplichtig”, vindt SP-Kamerlid Jasper van Dijk. „Nederland moet nu kleur bekennen.” De VVD denkt daar anders over, zei VVD-Kamerlid Ruben Brekelmans. „Israël gebruikt de F-35-’s om zichzelf te verdedigen, als je als Nederland zomaar uit het F-35-programma stapt ben je geen betrouwbare partner.”

De emoties liepen opnieuw hoog op bij het gebruik van de leus ‘From the river to the sea’ door Bij1-kandidaat Yuval Gal. VVD-Kamerlid Brekelmans stond op het punt weg te lopen uit het debat, maar deed dat niet toen de moderator aan Gal vroeg de leus niet opnieuw te gebruiken. Ook over het gebruik van het woord „apartheid” was een scherpe discussie. Een aantal links-progressieve partijen vindt dat een gerechtvaardigd etiket gezien de situatie in de bezette Palestijnse gebieden, Boswijk (CDA) vindt het „te ver gaan. De situatie is echt anders dan in het toenmalige Zuid-Afrika.”

NSC-leider Omtzigt vindt GroenLinks-PvdA een ‘heel moeilijke partner’

NSC-leider Pieter Omtzigt vindt GroenLinks-PvdA een „heel moeilijke partner” in een mogelijke coalitie. Dat zei hij donderdag bij de NOS. Hij noemde migratie als obstakel. „Wij hebben gezegd dat we netto maximaal 50.000 migranten per jaar willen, vorig jaar waren het er 220.000. Als dat niet omlaag gaat, krijg je een enorme wooncrisis.”

Ook de belastingplannen van GroenLinks-PvdA staan Omtzigt niet aan. „Men wil daar de middenklasse enorm belasten”, aldus Omtzigt. Hij noemt als rekenvoorbeeld een alleenverdiener die zelfstandige is die jaarlijks 65.000 euro verdient. „Die gaat er tussen de 5.000 en 10.000 euro op achteruit. En omdat hij niet in een sociale huurwoning mag, komt hij totaal niet rond”, aldus Omtzigt. „En dan denk ik: hm, moeilijk.”

Daarop reageerde GroenLinks-fractievoorzitter in de Tweede Kamer Jesse Klaver op X gepikeerd. „Je wilt het over inhoud hebben, maar dit is echt een lege aanval. Kom uit je oppositiemodus tegen onze plannen en maak duidelijk wat je zelf wilt. Wij halveren armoede, zorgen dat werken weer loont én verlagen werkloosheid het meest van alle partijen.”

Omtzigt kwam deze campagne relatief laat met zijn partijprogramma en wil niet voor de verkiezingen bekendmaken of hij eventueel premier wil worden. Vorige week, gevraagd naar hoe een coalitie met NSC eruit zou kunnen zien, noemde hij een rechts kabinet als iets dat „zeker tot de mogelijkheden” behoort. Omtzigt stelde vervolgens een coalitie samen die volgens de peilingen precies 75 zetels zou tellen: VVD, NSC, BBB, CDA, SGP en JA21.

Welkom in dit verkiezingsblog

In dit blog volgt NRC de politieke ontwikkelingen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november. Lees hier ons vorige blog terug.